وزیر اقتصاد: باید اعتماد به بورس بازگردد

به گزارش فراسو به نقل از شادا، دکتر عبدالناصر همتی که در آئین تودیع و معارفه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار سخن می گفت، با اشاره به شعار سال ۱۴۰۳ مقام معظم رهبری مبنی بر جهش تولید با مشارکت مردم اظهار داشت: خیلی مهم است که بدانیم در چنین سالی، چگونه می توانیم به رشد پایدار و تأمین مالی دست پیدا کنیم.

وزیر اقتصاد گفت: آمار و اطلاعات منتشره توسط بانک مرکزی  در مورد رشد اقتصادی  چند ماهه ابتدای سال، و نشان می دهد با این روندی که پیش می رویم، بعید می دانم تا پایان سال، حتی به رقم چهار درصد رشد نیز برسیم.

وی با بیان اینکه رشد تولید، دغدغه مهمی است، عنوان کرد: همه کارهایی که ما انجام می دهیم، برای این است که تولید ثروت کرده و در ادامه، این ثروت را بین مردم توزیع کنیم تا رفاه بالا برود.

همتی تصریح کرد: بنابراین اگر همه فعالیت های روتین ما انجام شود و هر تعداد آیین نامه و مقررات مصوب کنیم اما در انتها هم تورم و هم رشد پایین داشته باشیم و منجر به تولید ثروت نشود، تلاش هایمان ابتر است و در دنیای امروز که همه در حال پیشرفت هستند، قدرت رقابت را از دست می دهیم.

وزیر اقتصاد با یادآوری اینکه اگر بازار سرمایه ما به خوبی عمل نکند، تولید اساسی اتفاق نمیفتد؛ گفت: اگر کشورهای مهم دنیا امروز به رقم های بالای پیشرفت رسیده اند، به علت تکیه آنها به بازارهای مالی و قدرت مالی آن ها است که از آن برای قدرت بخشیدن به تولید و بهره وری اقتصاد استفاده می کنند.

مشکل کشور، حکمرانی غلط اقتصادی است

وی تصریح کرد: مشکلات کنونی کشور به علت حکمرانی غلط اقتصادی ما است و  متاسفانه شیوه اداره سیستم اقتصادی کشور نتیجه بخش نبوده است.
همتی گفت: در قانون جدید تأمین مالی تولید و زیرساخت که به تصویب مجلس رسیده و در ماه های اخیر نیز عملیاتی شده، درخصوص هماهنگی و هم افزایی نهادهای تأمین کننده مالی برای اقتصاد کشور، پیش بینی شده است.

وی کمبود سرمایه در کشور را یکی از مشکلات مهم خواند و گفت: در جاهایی مثل بورس که محور اعتماد مردم برای مراجعه و آوردن سرمایه خرد است، اعتماد از بین رفته که باید بتوانیم از طریق تأمین مالی های خوب، اعتماد را بازگردانیم.

وزیر اقتصاد راه بازگرداندن اعتماد مردم به بازار سرمایه را عملکرد خوب سازمان بورس از طریق نظارت خوب و عملکرد شفاف عنوان کرد که البته نیازمند کمک دولت است.
وی افزود: البته معتقدم، رئیس سازمان بورس باید خودش بر سر مسائل بورسی بجنگد.

برخورد با فساد در سازمان بورس

همتی در ادامه سه وظیفه مهم را برای رئیس جدید سازمان بورس برشمرد و گفت: رئیس سازمان بورس، باید کت خود را در بیاورد و آماده  پیگیری و دفاع از بورس باشد.
وزیر اقتصاد گفت: هچنین، رئیس سازمان بورس باید با فعالین بازار و مردم صحبت کند، ماهی یکبار نشست رسانه ای برگزار کند و وضعیت بازار، شرکت ها و مشکلات آن ها را مطرح کند و به مردم امید بدهد چراکه اگر ما کنار بایستیم، شایعات مختلف مطرح می شود وافراد و کارشناس های مختلف نظر می دهند که در صورت سکوت ما، این شایعات ادامه پیدا می کند.

همتی وظیفه دیگر رئیس سازمان بورس را برخورد با فساد و شفاف سازی عنوان کرد و گفت: خبرهایی از سوی افرادی که در بورس صاحب نظر هستند به من می رسد که از فسادها در  معاملات بورس گلایه می کنند.

وزیر اقتصاد بر جدی گرفتن عملیات در مجموعه بازار سرمایه تأکید کرد و افزود: نتیجه فعالیت مجموعه تیم اقتصادی در چهار متغیر رشد، کنترل تورم، توزیع  عادلانه درآمدها (جلوگیری از فقر) و جلوگیری از بیکاری و اشتغال بالا است.

همتی افزود: اگر این چهار متغیر اتفاق بیافتد یعنی مسئولین اقتصادی موفق هستند درمورد بورس هم  اگر هزار جلسه هم برگزار کنیم اما در آخر “اندازه بازار” به ۱۴۰ میلیارد دلار برسد چه فایده ای دارد در حالی که در دنیا  شرکت هایی هستند که اندازه بازار آن دو برابر این رقم است.

وی انتظار خود از رئیس سازمان بورس، مجموعه هیئت مدیره و بقیه نهادهای مرتبط با آن را، قدم برداشتن در راستای افزایش اندازه بازار عنوان کرد و گفت: شاید بگویند این موضوع ناشی از عملکرد شرکت ها است که من آن را نیز در دولت مطرح کرده ام و همچنان از آن دفاع می کنم اما معنا ندارد، وقتی کمبود برق و گاز داریم تولید را بخوابانیم با این کار رفاه کوتاه مدت، خوشحالی و محبوبیت جذب می کنیم اما تولید را نابود می کنیم و متوجه نیستیم که این تولید برای نسل آینده نیز است.

همتی با اشاره به اهداف چشم انداز ۱۴۰۴ و رتبه ای که بنا بر آن باید در دنیا و منطقه می داشتیم، گفت: آیا با ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیارد دلار GDP برای کشور بزرگی که در دنیا حرف مهمی برای گفتن دارد می توان به این چشم انداز رسید؟ این ناشی از آن است که ما متوجه نیستیم که تولید و رشد چقدر مهم است.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: بنابراین من خواسته ام از آقای صیدی و مجموع هیئت مدیره بورس و سایر ارکان آن این است که فکری به حال “اندازه بازار” بکنند.

وی گفت: لطمه این اشتباهات را در حال حاضر نمی بینیم، در حالی که عمیق ترین ضربه را دارد به اقتصاد کشور میزند. اینها مهم است؛ چرا ۵۰ درصد حاشیه سود شرکت های بورسی کاهش پیدا کرده است؟

وزیر اقتصاد افزود: جایی خواندم، ارز نیمایی ۴۵ هزار تومانی را برای قهوه هم اختصاص می دهند و این در حالی است که قیمت قهوه در بازار، تقریبا دو برابر ارز آزاد است. پس ما برای چه داریم از کیسه سهامداران شرکت های پتروشیمی، ارز نیمایی برای خرید قهوه میدهیم؟

همتی گفت: ما با همکاران در بانک مرکزی، دولت و سازمان برنامه صحبت کرده ایم و خود آقای صیدی هم باید مردانه بایستند و در بودجه نویسی مشارکت داشته باشند و اجازه ندهند مواردی در برنامه بیاید که لطمه به بازار سرمایه بزند.

وزیر اقتصاد تأکید کرد: من مثل دیگران نمی گویم که نمی دانستم مشکلات چقدر زیاد است؛ صریح عرض می کنم که با علم به اینکه مشکلات خیلی زیاد است، آبرو، حیثیت و شخصیت خود را گرو گذاشته و مسئولیت قبول کردم و می دانم چه تحویل گرفته ام و انتظارم این است که همه کمک کنند تا درستش کنیم. بالاخره مردم به مسئولین امید دارند و نباید نا امید شان کنیم.

همتی گفت: در مورد مسائلی که خارج از بورس است، من کمک و پیگیری می کنم اما شما هم که قبول مسئولیت کرده اید باید بایستید و کاری اساسی برای بورس کنید و اینجا را تبدیل به مرکز اعتماد کشور کنید.

وی افزود: وقتی بورس تبدیل به مرکز اعتماد کشور بشود، تأمین مالی بنگاه های تولیدی اتفاق می افتد و تورم کنترل می شود.

وزیر اقتصاد یادآور شد: در حاضر تمام بار تأمین مالی روی سیستم بانکی است که خودش درگیر ناترازی است.

وی افزود: من به دوستان بانکی هم گفته ام، میدانیم برای کنترل تورم، در مقطع کوتاه، باید نرخ سود را افزایش دهیم. اما این برای موقعی است که بانک های ما تراز باشند و بانک مرکزی هم آنقدر قوی باشد که اگر بانکی یک مقدار از ضوابط نظارتی عدول کرد،  با آن برخورد کند.

همتی گفت: اما وقتی شرایط، اینگونه است که می بینیم، شما نرخ سود را که بالا ببرید، فقط منجر به ناترازی بیشتر و نقدینگی و تورم  بیشتر خواهد شد و البته، بازار سرمایه را هم نابود می کند.

وزیر اقتصاد عنوان کرد: ما با بقیه ارکان تیم اقتصادی دولت همکاری داریم و خواهیم داشت که نرخ بهره را کنترل و در عین حال توجه ها را به سمت بازار سرمایه جلب کنیم چون می دانیم، تنها راه رسیدن به تأمین مالی غیر تورمی،  از طریق بازار سرمایه امکانپذیر است.

همتی تأکید کرد: در یکی دو سال آینده، خیلی با بازار سرمایه کار داریم و امیدواریم اعتماد مردم به این بازار  بازگردد.

وی تصریح کرد: می دانید، ما حدود ۵۰ میلیون سهامدار داریم اما فقط تعداد اندکی از آنها در این بازار فعال هستند و مسئولان بازار بورس باید کاری کنیم که تعداد فعالین بیشتر شود.

در ادامه این مراسم، دکتر «حجت‌اله صیدی»، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اگر بخواهم به یک ماه قبل بازگردم یک درصد نیز فکر نمی کردم که در جای امروز از جنس چنین صحبت‌هایی داشته باشم.

دکتر صیدی تاکید کرد: ترجیح بنده این بود که به صورت مشورت و مشاوره در خدمت تیم اقتصادی دولت چهاردهم باشم اما دکتر همتی تکلیف کردند که به سازمان بورس بیایم، در نتیجه این وظیفه را پذیرفتم.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به این‌که به ۲ دلیل تصمیم گرفتم که این تکلیف را بپذیرم،توضیح داد: در ابتدا این‌که بنده در بازار سرمایه بزرگ شده‌ام و در این بازار شاگردی کرده‌ام، بنابراین نباید کفران نعمت کرد و این فرصت را از دست داد. دوم این‌که به اعتقاد بنده بازار سرمایه، دارای ظرفیت‌های عظیمی است و بنده به این ظرفیت ایمان دارم و فکر می‌کنم این بازار از امکان جهش بسیار بزرگی برخوردار است.

بازار سهام در آستانه جهش

دکتر صیدی گفت: با توجه به ثروت موجود در کشور، توانمندی بنگاه‌ها و وجود نیروهای توانمندی و سرمایه‌گذاران موجود در بورس، این بازار در آستانه جهش قرار دارد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: ظرفیت‌های رشد در بازار وجود دارد، مهم این است که اقدامات و قدم‌های لازم در این زمینه برداشته شود.

او گفت: هیچ دلیلی ندارد که بازار سرمایه بزرگ نشود و ارزش آن به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار نرسد، ظرفیت ها وجود دارد و فقط باید قدم های لازم برداشته شود تا به آن نقطه برسیم.

دکتر صیدی گفت: بنده با افتخار و انگیزه بالا تصمیم گرفتم که در اختیار بازار سرمایه باشم تا شاید بتوانم نقش کوچکی را در توسعه کشور ایفا کنم.

اقدامات اصلاحی مدیریت جدید

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر وظایف نهاد ناظر بازار سرمایه اعلام کرد: همیشه چنین سوالی مطرح می شود که کدام یک از وظایف ۳ گانه بازار پیشران بورس هستند، به نظر بنده ارتقای کارایی بازار مهم‌ترین رکن برنامه‌های اصلاحی است.

او ادامه داد: در این زمینه بحث صیانت از حقوق سهامداران، ارتقای کارایی بازار و تسهیل تشکیل سرمایه جزو مقولات مهم هستند که این سه مولفه مانند سه ضلع مثلث به یکدیگر متصل بوده و از ارتباط دو سویه و سه سویه با یکدیگر برخوردارند.

دکتر صیدی با بیان اینکه در این حوزه به نزدیک صفر رساندن عدم تقارن اطلاعات ضروری است، گفت: در بازار سرمایه به خصوص در بازار اوراق بهادار همه قیمت‌ها ناشی از اطلاعات هستند، بنابراین باید اطلاعات درست و قابل اتکا باشند.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: باید به دنبال انتشار وسیع، دقیق و به موقع اطلاعات باشیم که بر همین اساس ارتقای گزارشگری مالی در دستور کار اصلی هیات مدیره سازمان قرار خواهد گرفت تا زمینه افزایش استانداردهای گزارشگری مالی فراهم شود.

او با تاکید بر کیفیت نازل برخی گزارش‌های مالی در بازار سرمایه اعلام کرد: تلاش ما ارتقای کیفیت گزارشگری مالی است تا ضمن ایجاد تصویر شفاف از سرمایه‌گذاری در بازار، زمینه انجام معاملات منصفانه فراهم شود.

آسیب تصمیمات ناگهانی و هیجانی به اقتصاد کشور

دکتر صیدی با بیان این‌که اعمال مقررات حاکمیت شرکتی و اجرای واقعی آن دیگر دستور کار مدیریت جدید بازار سرمایه است، گفت: این موضوع باعث کاهش ریسک بازار و افزایش شفافیت خواهد شد، روش برخورد ما با تصمیمات خلق الساعه و عدم قطعیت هاست.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: تصمیمات ناگهانی و هیجانی به اقتصاد کشور آسیب زده است، ممکن است در کوتاه مدت به نفع یک بازار باشد اما در بلندمدت همه متضرر خواهند شد.

او با تاکید بر اینکه اتفاق عجیب اردیبهشت ۱۴۰۲ دیگر نباید تکرار شود، گفت: اگر باز هم شاهد این اتفاقات بودیم باید برخورد صورت بگیرد و باید تعیین شود تا چگونه با این مسایل برخورد کنیم.

دکتر صیدی ادامه داد: طبق هماهنگی انجام شده با دکتر همتی وزیر اقتصاد قرار است با تعامل بیشتر این نوع عدم قطعیت‌ها در بازار سرمایه کاهش یابد تا امکان پیش‌بینی پذیری بازار فراهم شود و کمتر شاهد کاهش ریسک این بازار باشیم.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد: یکی از اتفاقات تلخ سال های اخیر این است که استهلاک بیشتر از افزایش سرمایه بوده است، بنابراین باید تلاش کنیم تا تشکیل سرمایه با روند خوبی شکل بگیرد که این امر نیازمند توسعه بازار است، در این زمینه باید ابزارها و بورس ها توسعه پیدا کنند.

ارزش بورس اوراق بهادار قابل مقایسه با استانداردها نیست

او گفت: ارزش بورس اوراق بهادار قابل مقایسه با استانداردها نیست و بورس انرژی و بورس کالا هم بسیار کوچک مانده اند، در صورتی که ۲ بورس کالایی می‌توانند نقش موثری در اقتصاد داشته باشند و ناترازی ها را از بین ببرند.

دکتر صیدی گفت: این بورس ها هستند که باعث می شوند تا برق به کالایی اقتصادی تبدیل شود. فعالیت جدی در جهت توسعه بورس انرژی و بورس کالا باعث سامان بخشیدن به وضعیت اقتصادی کشور می شود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان گفت: امیدواریم بتوانیم بازار سرمایه را بهتر از اینکه اکنون است تحویل مدیران بعدی بدهیم.

در ادامه، مجید عشقی رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن ارائه عملکرد خود در ۳ سال گذشته، به چالش‌ها و موانع موجود در بازار سرمایه نیز اشاره کرد.

او، مشکلات اقتصاد کلان و تامین کسری بودجه دولت و اتفاقات سیاسی را موثر بر روند بازار سرمایه برشمرد و افزود: تمامی این موارد در ۳ سال گذشته موجب شد حاشیه سود شرکت‌ها از ۲۸ درصد به ۱۲.۴ درصد کاهش یابد.

عشقی، اهداف تعیین شده برای بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ را متمرکز بر سه محور اصلی شامل تشکیل سرمایه، نظارت و توسعه بازار برای حمایت از حقوق سهامداران ذکر کرد و توضیح داد: با توجه به حضور مستقیم مردم به بازار سرمایه در سال ۹۹ که یکی از آفت‌های جدی بورس بود و چالش‌های زیادی را به دنبال داشت، توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در دستور کار قرار گرفت.

او با تاکید براینکه معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله بادرآمد ثابت و سهام از ۲۵ درصد به بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته، گفت: در این دوره برای هر نوع سلیقه‌ای اعم از کم ریسک و پر ریسک ابزار سرمایه‌گذاری تعریف شد.

افزایش مجوز نهادهای مالی

رییس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار، ارائه خدمات مالی به سرمایه گذاران را اقدام دیگر این سازمان ذکر کرد و افزود: در این مدت، برای بالغ بر ۳۲۰ نهاد مالی با هدف انحصار شکنی و افزایش رقابت مجوز صادر شد و براین اساس، تعداد نهادهای مالی بورسی از ۷۱۷ نهاد به ۱۰۴۰ نهاد افزایش یافت.

واریز سود نقدی به حساب سهامداران از طریق سجام

عشقی، با اشاره به اقدام دیگر سازمان مبنی بر پرداخت سود نقدی سهام به سهامداران از طریق سامانه سجام گفت: با این اقدام که از سوی سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌شود، سود نقدی در مهلت مقرر بدون مراجعه حضوری به حساب سهامداران واریز می‌شود.

او، الکترونیکی شدن گواهی حق تقدم، توثیق الکترونیکی اوراق بهادار، تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید از جمله «اهرمی، تضمین اصل سرمایه، بخشی و… » را اقدامات دیگر سازمان بورس در ۳ سال گذشته ذکر کرد.

اصلاح دستورالعمل حاکمیت شرکتی

عشقی، با اشاره به اصلاح دستورالعمل حاکمیت شرکتی توضیح داد: در این ۳ سال دستورالعمل حاکمیت شرکتی پیگیری و اصلاح شد اما هنوز راهی طولانی تا اعمال کامل این مقررات در پیش داریم.

اصلاح بند س تبصره ۶ قانون بودجه

او دربخش دیگری از صحبت‌هایش، با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای رفع مشکلات بازار سرمایه در نهادهای بالادستی نیز گفت: فقط اصلاح «بند س تبصره ۶ قانون بودجه» بیش از ۶ ماه وقت و انرژی مدیریت سازمان بورس را مصروف خود کرد و ریسک بزرگی را از سر راه بازار و شرکت‌های بورسی برداشت.

عشقی، تسریع افزایش سرمایه را اقدام دیگر سازمان بورس برشمرد و افزود: با تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی از محل سود انباشته، سود شرکت‌ها تبدیل به سرمایه شد که اتفاق مثبتی است.

افزایش سهم بازار از محل تامین مالی

او، درباره افزایش سهم بازار سرمایه از محل تامین مالی نیز توضیح داد: سهم بازار سرمایه از تامین مالی در سال ۱۴۰۲ به ۳۰ درصد رسید. به بیانی دیگر، ۳۰ درصد منابع پرداختی بابت تشکیل سرمایه و سرمایه‌گذاری از محل بازار سرمایه انجام شد.

سفرهای استانی ارکان بازار سرمایه

عشقی، درباره سفرهای استانی ارکان بازار نیز گفت: درسفرهای استانی انجام شده نه تنها بنگاه‌های کوچک و متوسط با فضای بازار سهام آشنا شدند بلکه بعد از هر سفر، ۲۰ تا ۳۰ پرونده جدید شرکت‌ها در بورس و فرابورس تشکیل شد.

ساماندهی سهام عدالت

رییس سابق سازمان بورس با اشاره به اقدامات انجام شده برای ساماندهی سهام عدالت از جمله مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، پرداخت سود، اصلاح آئین نامه سهام عدالت و تقسیم دارایی متوفیان نیز بیان کرد: با توجه به این که ساختار سهام عدالت به کلاف سردرگمی تبدیل شده بود، اما تلاش کردیم ضمن رفع چالش‌های موجود برای تقسیم دارایی متوفیان سهام عدالت، از پتانسیل تمامی شرکت‌های استانی برای برگزاری مجامع بهره ببریم. این درحالی است که تا کنون مجامع ۷ استان برگزار شده و برگزاری مجامع دیگر نیازمند راه حل اساسی است.

چالش‌های چندگانه بازار سرمایه

عشقی دربخش دیگری از صحبت‌هایش، کاهش حاشیه سود شرکت‌ها، نرخ بهره، بخشی نگری دستگاه‌ها، فاصله نرخ ارز نیما و آزاد و رخدادهای امنیتی در یک سال اخیر از از جمله چالش‌های اصلی بازار سرمایه برشمرد.

او درباره کاهش حاشیه سود شرکت‌ها نیز بار دیگر متذکر شد: افزایش نرخ انرژی یکی از بحث های جدی در جهت کاهش حاشیه سود شرکت‌ها بود. به‌طوری که افزایش بیش از ۱۰ برابری هزینه نرخ گاز و افزایش بیش از ۲۰ برابری نرخ‌های برق و آب هر کدام باعث شد، شرکت‌ها با چالش‌های متعددی روبرو شوند.

افزایش نرخ بهره

عشقی، افزایش نرخ بهره را چالش دیگر بازار سرمایه دانست و گفت: با افزایش ۳۰ درصدی نرخ بهره و نرخ موثر ۳۵ درصد، سرمایه‌گذاری به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.

بخشی‌نگری دستگاه‌ها

او درباره بخشی‌نگری دستگاه‌ها، چالش مهم دیگر بازار سرمایه نیز افزود: شکست هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی، تصمیمات خلق‌الساعه از سوی بانک مرکزی و وزارتخانه های صمت و نفت از دیگر موضوعاتی بود که در عرض چند ثانیه اثرات نامطلوبی بر بورس گذاشت. به عنوان نمونه، تغییر دستورالعمل‌های نرخ خوراک پتروشیمی یا انتشار خبر جریمه بانک‌ها بابت تسهیلات مسکن که هیچ زمان هم عملیاتی نشد، بر بازار سرمایه اثر منفی گذاشت تا جایی که منتفی شدن آن نیز تاثیر چندانی بر بازار نداشت.

رییس سابق سازمان بورس در ادامه گفت: افزایش فاصله نرخ ارز در سامانه نیما با بازار آزاد نیز موجب شد عملا شرکت‌های بورسی به واردکننده‌ها یارانه بپردازند.

عشقی، رخدادهای امنیتی در یک سال اخیر از جنگ غزه تا شهادت رییس جمهوری را از دیگر مواردی برشمرد که همگی موجب شد ریسک سیستماتیک بورس به شدت افزایش یابد.

او در پایان، اصلاح برخی روندها به ویژه هماهنگی تیم اقتصادی دولت و حمایت اعضای شورای عالی بورس و فعالان بازار را برای رشد بازار سرمایه و بازگشت اعتماد به بازار مهم خواند و از وزیر اقتصاد به دلیل انتخاب دکتر صیدی به عنوان رییس جدید سازمان بورس تقدیر کرد.