راز شبکه‌های پستی موفق؛ از داده تا تصمیم‌گیری واقعی

هر کشور، شبکه پستی خود را با شرایط اقتصادی، جغرافیایی و اجتماعی ویژه‌ای اداره می‌کند، اما پرسش مهم این است؛ عملکرد این شبکه تا چه اندازه با ظرفیت طبیعی آن همخوان است؟ این همان محور اصلی گزارش وضعیت صنعت پست ۲۰۲۴ اتحادیه جهانی پست است؛ جایی که نگاه ما از مقایسه کشورها به فهم بستر عملکردی آنها تغییر می‌کند.

به گزارش فراسو به نقل از روابط عمومی باکسیت، سال‌ها سنجش عملکرد پست مبتنی بر مقایسه مستقیم کشورها با یکدیگر بود، اما این نهاد بین المللی در گزارش امسال با چارچوب 2IPD که چهار بُعد کلیدی عملکرد پستی شامل قابلیت اطمینان، دسترس‌پذیری، ارتباط‌پذیری و انعطاف‌پذیری را اندازه می‌گیرد نشان داد که یک اندازه‌گیری بدون در نظر گرفتن ظرفیت بومی، تصویری ناقص ارائه می‌دهد.

به بیان دقیق‌تر، کشوری که پراکندگی جغرافیایی و چالش حمل‌ونقل دارد، یا کشوری که اقتصاد دیجیتال آن در مراحل اولیه توسعه است، نمی‌تواند صرفاً براساس همان استانداردهای کشوری با زیرساخت پیشرفته و تراکم اقتصادی بالا قضاوت شود. اینجا مفهوم «توسعه طبیعی پست» معنا پیدا می‌کند. یعنی سنجش عملکرد نسبت به آنچه واقع‌بینانه می‌توان از آن کشور انتظار داشت.

گزارش نشان می‌دهد که شکاف میان عملکرد واقعی و عملکرد مورد انتظار ، همان فاصله ظرفیت ، مهم‌ترین نشانه برای تصمیم‌گیری‌های راهبردی است. کشورهایی که در دسترس‌پذیری ضعف دارند، اما در انعطاف‌پذیری شبکه قوی هستند، می‌توانند با سرمایه‌گذاری هوشمند در نقطه درست، جهش داشته باشند. از سوی دیگر، شبکه‌هایی که قابل‌اعتمادند اما ارتباط‌پذیری ضعیف دارند، نیازمند پیوندهای بهتر بین‌المللی و همکاری‌های فرامرزی هستند.

اتحادیه جهانی پست در این گزارش تأکید می‌کند که پست امروز، تنها یک کانال توزیع نیست؛ زیرساختی برای اقتصاد داده‌محور است. همین نگاه باعث شده پست‌ها در بسیاری از کشورها در حوزه‌هایی مانند تسهیل تجارت الکترونیک، احراز هویت دیجیتال، خدمات مالی خرد، اتصال مناطق کم‌برخوردار به شبکه اقتصادی و … نقش فعال‌تری بگیرند.

خوانش دقیق این گزارش یادآور این نکته است که آینده صنعت پست نه در تقلید مدل‌های موفق دیگر کشورها، بلکه در کشف و تقویت ظرفیت بومی و مسیرهای طبیعی رشد است. ترکیب سنجش عملکردی 2IPD با مدل توسعه طبیعی، نقشه راهی برای توسعه پایدار شبکه پستی هر کشور ارائه می‌دهد؛ مسیری که در آن اهداف جهانی و واقعیت‌های محلی یکدیگر را تکمیل می‌کنند، نه حذف.