جلوگیری از هدررفت گاز فلر به‌ کمک بورس انرژی

به گزارش فراسو به نقل از «دنیای اقتصاد»، علی نقوی مدیرعامل این بورس به ظرفیت‌های بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جمع‌آوری گازهای فلر پرداخت و تشریح کرد: بورس انرژی ایران با اتکا به ابزارهای معاملاتی و تامین مالی موجود قادر به تجهیز وجوه موردنیاز در پروژه‌های جمع‌آوری گازهای فلر که به سرمایه‌گذاری در مرحله قبل از احداث و بهره‌برداری از این تجهیزات نیاز دارند، است.

جذب و استفاده از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی اصلی‌ترین سیاست شرکت ملی نفت ایران در جمع‌آوری گازهای همراه نفت است و بخش‌خصوصی نقشی کلیدی در این زمینه بر عهده دارد، بنابراین سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های موردنیاز برای جمع‌آوری گازهای فلر از مهم‌ترین پیش‌نیازهای این اقدام به‌شمار می‌رود. بازار سرمایه و بورس انرژی ایران با اتکا به ابزارهای معاملاتی و تامین مالی موجود قادر به تجهیز وجوه موردنیاز در پروژه‌های جمع‌آوری گازهای فلر که به سرمایه‌گذاری در مرحله قبل از احداث و بهره‌برداری از این تجهیزات نیاز دارند، هستند. در تبصره‌۴ قانون بودجه‌۱۴۰۱ نیز به ظرفیت‌های موجود در زمینه استفاده از صندوق سرمایه‌گذاری پروژه در راستای پیشبرد طرح‌های عمرانی و زیرساختی اشاره شده‌است و استفاده از ابزارهایی نظیر صندوق سرمایه‌گذاری پروژه در این شرایط می‌تواند راهگشای تامین مالی صنعت نفت و گاز از ابتدای پروژه باشد.

همچنین برنامه دیگری که شرکت ملی نفت برای جمع‌آوری و استفاده از گازهای همراه نفت در دست اجرا دارد، فروش این منابع به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی است. در این زمینه طرح‌های مربوط به مزایده فروش گازهای همراه مدنظر قرارگرفته که می‌توان از بستر معاملاتی موجود در شرکت بورس انرژی ایران که اکنون برای مبادله حامل‌های مختلف انرژی و اوراق‌بهادار مبتنی بر آنها استفاده می‌شود، به‌عنوان راهکار جایگزین برگزاری مزایده بهره برد.

وضعیت فلرینگ در ایران

ایران درمیان کشورهای تولیدکننده نفت و گاز، کارنامه موفقی در کنترل گازهای همراه ندارد و قرار داشتن در رتبه سوم انتشاردهندگان این گاز از همین موضوع حکایت دارد، درحالی‌که از برنامه‌های اول تا ششم توسعه و قوانین بودجه‌ای کشور بر ضرورت جمع‌آوری و جلوگیری از سوزاندن این منابع بارها تاکید شده و طرح‌های بسیاری برای جمع‌آوری گازهای فلر وجود دارد که عموما با صرفه اقتصادی قابل‌توجهی همراه هستند.

بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی یکی از اهداف اساسی صنایع نفت و گاز است و از آنجاکه عمده‌ترین راه اتلاف انرژی در چاه‌ها و پالایشگاه‌های موجود در کشور و به‌طورکلی تمامی مراکز دارای سیستم‌های فلرینگ از جمله چاه‌های نفت، پالایشگاه‌های نفت وگاز، کارخانه‌های مواد شیمیایی، زباله‌سوزها، سیستم فلرینگ بوده توجه به بهینه‌سازی عملکرد و اصلاح این بخش از اهمیت بسزایی برخوردار است. بخش قابل‌توجهی از گازهای ارسالی به فلرها، ترکیباتی مانند گاز طبیعی، اتیلن، پروپیلن، برش‌های چهارکربنه و هیدروژن هستند که از لحاظ اقتصادی بسیار با ارزش بوده و این موضوع طراحی سیستم خاص جمع‌آوری و بازیافت گاز را توجیه‌ می‌کند. سیستمی که از طریق آن گازهای مشعل جمع‌آوری و سپس به‌عنوان خوراک واحدهای فرآیندی و سوخت گازی سیستم‌های موجود در واحد یا تولید برق مصرفی تبدیل خواهند شد و پیرو این فرآیند آلودگی ناشی از سوختن گازها نیز به‌طور محسوسی کاهش خواهدیافت.

استفاده از ظرفیت بورس انرژی ایران در مسیر بهره‌برداری از گاز فلر

در حال‌حاضر یکی از مسائل اصلی در اجرای پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه نفت، تامین منابع مالی موردنیاز است. باتوجه به پتانسیل موجود در بازار سرمایه، برای تامین مالی این پروژه‌ها می‌توان از منابع داخلی که از طریق ابزارهای تامین مالی موجود در این بازار تجهیز می‌شود، بهره برد. صندوق سرمایه‌گذاری پروژه یکی از کارآمدترین ابزارهای تامین مالی موجود در بازار سرمایه است که بستر لازم برای استفاده از این ابزار در شرکت بورس انرژی ایران فراهم است. ارزیابی اولیه طرح‌های سرمایه‌گذاری جمع‌آوری گازهای همراه نفت حاکی از آن است که براساس نوع طرح، حجم سرمایه‌گذاری موردنیاز بین ۵۰۰ تا دوهزار و ۷۰۰‌میلیون دلارخواهد بود. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که در شرایط فعلی سرمایه‌گذاری بالا در این طرح‌ها با استفاده از منابع مالی درون‌سازمانی برای بخش‌خصوصی جذابیت چندانی ندارد، از این‌رو عمده طرح‌ها (چه پروژه‌های استفاده از زیرساخت‌های موجود و چه پروژه‌های بهره‌برداری از واحدهای NGL با مقیاس‌کوچک یا بزرگ) نیازمند تامین مالی است که با پیوند صنعت با بازار سرمایه راه‌حل مناسبی برای این چالش پیدا خواهد شد.

این موضوع مستلزم بهبود شرایط فروش گازهای فلر و زمینه‌سازی برای جذب سرمایه‌گذاری است که در اینجا بورس انرژی ایران به‌واسطه بسترهای معاملاتی خود، می‌تواند نقشی کلیدی ایفا کند. ویژگی مهم عرضه گازهای فلر در بورس انرژی ایران ایجاد بازاری شفاف است که امکان دسترسی‌برابر را بر اساس ارزش‌های بنیادین بورس انرژی برای تمام فعالان فراهم می‌کند و هدف ایجاد مرجع قابل‌اتکا برای قیمت‌گذاری گاز فلر را دست‌یافتنی می‌سازد. همچنین در کنار ابزارهای تامین مالی موجود در بورس انرژی می‌توان روش‌های حراج در بازار فیزیکی بورس را نیز جایگزین روش سنتی مزایده کرد، از این‌رو با ایجاد انگیزه برای ورود سرمایه‌گذاران و حتی متقاضیان مصرف این گازها در بخش‌های گوناگون، امکان توسعه و تعمیق این بازار در بورس انرژی فراهم می‌شود.

مدل تامین مالی بهره‌برداری از گاز فلر بر مبنای صندوق پروژه

راه‌اندازی تاسیسات جمع‌آوری و بهره‌برداری از گاز به سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی نیازمند است که ابزارهای متنوع تامین مالی موجود در بورس انرژی ایران با فراهم‌کردن فرصت حضور سرمایه‌گذاران خرد و بخش‌خصوصی خواهند توانست به این نیاز پاسخ بدهند. در همین زمینه راه‌اندازی صندوق پروژه گاز فلر، فرصت بهره‌برداری از منابع گاز همراه را مهیا کرده و بستر لازم برای بهره‌بردن از این منابع گازی جمع‌آوری شده، در بخش‌های موردنیاز را ایجاد می‌کند.

سازوکار اجرایی صندوق‌پروژه از جمله امکان جذب و تجهیز سرمایه‌های خرد از سوی سرمایه‌گذاران پیش از راه‌اندازی و بهره‌برداری از پروژه در این زمینه اهمیت زیادی دارد. همچنین در انتهای پروژه یا در زمان انحلال صندوق نیز می‌توان علاوه‌بر تسویه نقدی، شرایط تسویه با گواهی سپرده همان کالای تولیدی یا گواهی‌سپرده کالایی متناظر (طبق شرایط مندرج در امیدنامه صندوق پروژه) را فراهم کرد که از جمله نقاط قوت بارز این صندوق به‌شمار می‌رود.

علاوه بر تامین مالی از سوی واحدهای صندوق پروژه برای راه‌اندازی این تاسیسات، شرکت بورس انرژی ایران پتانسیل فراهم‌کردن بستر استفاده از سایر ابزارهای مالی موجود در بازار سرمایه را دارد، از جمله می‌توان در زمینه صرفه‌جویی صورت‌گرفته در مسیر راه‌اندازی تاسیسات جمع‌آوری گاز فلر، از مزایای گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی نیز بهره‌مند شد و به میزان جلوگیری از اتلاف گازی که در حال‌حاضر در مشعل‌های سراسر کشور می‌سوزد، گواهی صرفه‌جویی صادر کرد. ساماندهی منابع گاز فلر، عزمی جدی از سوی تمامی مسوولان مربوطه را می‌طلبد و با هموارشدن مسیر صحیح جمع‌آوری مزیت‌های پرشمار عرضه آن در بورس انرژی ایران قابل‌تحقق خواهد بود.