فراسو خبر پایگاه خبری تحلیلی فراسو خبر 
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور در برنامه صف اول با بیان اینکه تقریباً ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور در حوزه مشاغل و اصناف است، گفت: این در حالی که حدود ۵ درصد مالیات کل کشور از محل مشاغل انجام می شود.
به گزارش فراسو به نقل از اینتا، سید محمد هادی سبحانیان، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان امور مالیاتی کشور با حضور در برنامه ”صف اول“ به پرسش‌ها درباره برنامه‌های این سازمان از هوشمندسازی تا مالیات ستانی عادلانه، پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سؤال: اوضاع و احوال مالیات ستانی خوب است؟
سبحانیان: تکالیف سنگینی بر عهده نظام مالیاتی است هم از منظر تأمین منابع پایدار برای دولت و هم از منظر تکالیفی که باید سازمان امور مالیاتی کشور برای اصلاحات در این حوزه انجام دهد. مستحضرید نظام مالیاتی ما با چالش‌های بسیار زیادی مواجه است. بحثی که وجود دارد این است که به دلیل اینکه نظام مالیاتی ما در دهه‌های گذشته یک نظام مالیاتی سنتی بوده، لذا تبعات ناشی از این رویه مالیات ستانی باعث شده است که مردم و فعالان اقتصادی، مقداری درباره عادلانه بودن این نظام سؤال داشته باشند و ما را مورد انتقاد قرار دهند و به نظرم این انتقاد تا حدودی به حق است ما باید که نظام مالیات ستانی را به گونه‌ای سامان دهیم که این عدالت در امر مالیات ستانی محقق شود. چرا تا به امروز این اتفاق به درستی رقم نخورده است، علت این بوده است که نظام مالیاتی ما یک نظام مالیاتی سنتی بوده است و مبتنی بر داده‌های متقن نبوده است. البته ما امروز بیش از هر زمان دیگری دسترسی به داده‌های اقتصادی را داریم و طبق قانون و قوانین جدیدی که سازمان امور مالیاتی کشور را مکلف کرده است به استفاده از این داده ها، ما امروز داریم گذر می‌کنیم از آن شرایط گذشته؛ لذا امیدواریم که با حمایت جدی که از سوی همه حاکمیت به ویژه خود فعالان اقتصادی اتفاق خواهد افتاد ما بتوانیم بر این چالش‌ها فائق بیاییم؛ لذا یکی از مهمترین محور‌هایی که ما امروز با آن مواجه هستیم، سیستمی کردن فرآیند‌های مالیات ستانی است.
وی ادامه داد: وقتی که با مشاغل مختلف، اصناف، کسبه و بازاریان و شرکت‌های اقتصادی و فعالان اقتصادی صحبت می‌کنیم، وقتی صحبت از بی عدالتی است یکی از مصادیق آن این است که یک فعال اقتصادی می‌گوید که من مغازه ام می‌دانم چقدر دارم کار می‌کنم درآمدم چقدر است در حالی که مغازه بغلی حتماً درآمد بیشتر از من داشته است، ولی از آن مالیات کمتری گرفته شده است. این اتفاق متأسفانه در گذشته افتاده است. اگر ما بخواهیم همان نظام را ادامه دهیم و مبتنی بر همان برخورد‌های سلیقه‌ای و برخورد‌هایی که تشخیص من مأمور مالیاتی مبنای محاسبات جنابعالی بوده، اگر بخواهیم بر آن مبنا ادامه دهیم این اتفاق رقم نخواهد خورد لذا خود مطالبه فعالان اقتصادی بازاریان و کسبه و مشاغل است که ما این رویه‌های سنتی را کنار می‌گذاریم. البته یک اقتضائاتی هم دارد و آن این است که خود فعالان اقتصادی هم رویه‌های سنتی را کنار بگذارند یعنی یک بخشی به سازمان امور مالیاتی کشور به همه دستگاه‌های مختلف حاکمیت برمی گردد که این اطلاعات را با همدیگر انتقال دهند در اختیار هم قرار دهند. ما به عنوان سازمان مالیاتی سامانه‌های مختلف مان را به روز و احیاء و از آنها استفاده کنیم. از آن طرف هم استفاده کننده و ذینفع اصلی این سامانه‌ها خود مردم و فعالان اقتصادی هستند که آنها هم بابد خود را با شرایط جدید وفق دهند؛ لذا از این دو منظر یک وصول منابع پایدار و غیرتورمی برای دولت، ما بالغ بر ۷۵۰ میلیارد تومان برای سال ۱۴۰۲ تکالیف بودجه‌ای داریم که امیدواریم به صورت کاملاً عادلانه بدون فشار مضاعف بر فعالان اقتصادی و شناسنامه دار بتوانیم آنها را وصول کنیم از طرفی پیگیری تحول در نظام مالیاتی این دو مأموریتی که ما قصد داریم در سال جاری دنبال کنیم.
سؤال: اگر بخواهیم از شعار سال شروع کنیم بحث مهار تورم پیش می‌آید. فکر می‌کنید شما در حوزه مالیات چه بخشی از بار این مهار تورم را با فرآیند‌ها و ساز و کار‌های مالیاتی می‌توانید به دوش بکشید و اصلاً چقدر می‌تواند در کاهش تورم اثرگذار باشد؟
سبحانیان: یکی از ریشه‌های اصلی تورم در کشور ما کسری بودجه است. همه موافق این موضوع هستند که، چون کشور ما سالیان سال از مسئله کسری بودجه ساختاری رنج می‌برده، این باعث می‌شده است که این کسری منابع خودش را از منابع بانکی چه شبکه بانکی و یا بانک مرکزی تأمین کند و این باعث افزایش پایه پولی نقدینگی در کشور شده است. حالا چه دولت و چه شرکت‌های دولتی، یعنی ما مسائلی که در شرکت‌های دولتی هم داریم چه در حوزه شرکت‌های انرژی حوزه غذا، این‌ها ناکارآمدی‌هایی که به هر دلیلی چه در خودشان بوده و چه تحمیل شده است به آنها، این‌ها باعث شده است که دست اندازی کنند به منابع بانکی. رشد سرسام آور نقدینگی یک بخشی ناشی از این سیاست‌های غلطی بوده است که در این حوزه‌ها اتفاق افتاده است. اگر ما به سمت کاهش کسری بودجه برویم یا به بیان علمی‌تر و دقیق‌تر کاهش تراز عملیاتی یعنی منابع و مصارف جاری خودمان را بتوانیم تراز کنیم، بخش عظیمی از مسائل مان را در این حوزه حل خواهیم کرد یعنی یکی از ریشه‌های اصلی تورمی یعنی کسری بودجه دولت را می‌توانیم به این ترتیب ما در آن فائق بیاییم. این یکی از مهمترین مصادیقش افزایش درآمد‌های مالیاتی است. یعنی اگر ما بتوانیم از روش‌هایی که به تولید هم آسیب نزند و مردم را با فشار بیشتری مواجه نکند درآمد‌های مالیاتی را افزایش دهیم.
سؤال: توسعه پایه‌ها یا جلوگیری از فرار‌ها یا کاهش معافیت ها.
سبحانیان: یا جلوگیری از فرار‌ها گسترش چتر مالیاتی.سؤال: یا کاهش معافیت‌ها؟سبحانیان: معافیت‌ها هم به همین ترتیب هر کدام از این‌ها سختی‌ها و ذینفعان خاص خودش را دارد، ولی به نظر من می‌توانیم با استفاده از این چیزی که الان اراده اش را داریم و تلاش داریم در این دوره مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور بیشتر هم به آن بپردازیم بحث جلوگیری از فرار مالیاتی است. در کشور ما به همان دلیلی که عرض کردم نظام سنتی مالیاتی حضور داشته فرار مالیاتی وجود دارد در کشور ما، قابل کتمان نیست. اندازه اش هم عدد‌های قابل توجهی است کسی نمی‌تواند محاسبه کند و دقیقاً بگوید.
سؤال: الان حدود عددی می‌توانیم بگوییم محاسبه شما روی چقدر بوده است؟
سبحانیان: محاسبات مختلف شده است ۵۰ هزار میلیارد تومان، ۱۰۰ هزار میلیارد تومان، بعضی‌ها عدد‌های بالاتری عنوان می‌کنند. خیلی نمی‌شود دقیق بیان کرد، ولی واقعیت این است که عددهایش عدد‌های قابل توجهی است و برمی گردد یکی از تالی فاسد‌های همین نظام سنتی مالیاتی همین فرار‌های مالیاتی می‌شود که آن وقت دولت‌ها اگر نتوانند این را شناسایی کنند، مجبور می‌شوند برای اینکه تکالیف بودجه خودشان را بخواهند جامه عمل بپوشانند بروند از آن مؤدیان شناسنامه دار شناسایی شده مالیات را اخذ کنند که البته اراده دولت در این یکسال و اندی گذشته این نبوده است کما اینکه در یکسال و نیم گذشته با پیشنهاد خود دولت در دو قانون بودجه‌ای که در این دولت به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، دولت مالیات بر فعالیت‌های تولیدی و شرکت‌ها را کاهش داد با پیشنهاد خودش یعنی در سال گذشته ۵ واحد درصد در سال جاری علاوه بر آن ۲ واحد درصد دیگر، یعنی ۷ واحد درصد مجموعاً ما مالیات‌های شرکت‌ها و کسانی که در امر تولید فعالیت می‌کردند کاهش دادیم و از طریق شناسه مؤدیان جدید افزایش طول مالیاتی و گسترش چتر مالیاتی تلاش داریم که این درآمد‌های مالیاتی را افزایش دهیم پس ما از کانال افزایش درآمد‌های مالیاتی می‌توانیم بر آن مسئله ساختاری اقتصادی کشورمان که کسری بودجه بوده است فائق بیاییم.
وی ادامه داد: یکی از مهمترین نقش‌هایی که می‌توانیم در نظام مالیاتی ایفا کنیم کمک می‌کند به امر تورم و گسترش و بزرگ شدن کیک اقتصادی، رفع موانع تولید در این موضوع است. بالاخره خیلی از فعالان اقتصادی یا شاید همه فعالان اقتصادی مواجه دارند با سازمان امور مالیاتی کشور. هرچقدر بتوانیم این مسائل و مشکلات آنها را رفع و شناسایی کنیم و موانع را از پیش پای آنها برداریم، کمک به تولید کرده ایم. وقتی که تولید در کشور رونق می‌گیرد کیک اقتصادی بزرگ‌تر می‌شود خودش کمک می‌کند به کاهش تورم و کاهش سطح عمومی قیمت‌ها که ما این اراده را هم داریم ما در وزارت امور اقتصادی و دارایی که من در یکسال و نیم گذشته وظیفه داشتم در آنجا در امر تسهیل فضای کسب و کار، اقدامات خوبی در آن وزارتخانه دوستانی که آنجا بودند زحمت کشیدند انجام شد و یکی از مهمترین موارد بحث تشکیل ستادی بود برای رفع موانع تولید. چه در حوزه بانک چه در حوزه بیمه، گمرک، سازمان مالیاتی، الان که مسئولیت سازمان مالیاتی بر عهده بنده قرار گرفته است با تمرکز بیشتری قصد داریم که ماهی یک جلسه با فعالان اقتصادی داشته باشیم. مسائل را از نزدیک از آنها بشنویم و هدفمند بتوانیم مسائل را شناسایی و حل کنیم و واقعاً بر این باور هستم که اگر نظام مالیاتی کشور با یک همکاری فشرده با فعالان اقتصادی دست به دست هم دهند می‌توانند بسیاری از این موانع تولید را حل و فصل کنند و امیدواریم که از این دو مسیر بتوانیم نقش بسزایی را در تحقق شعار سال ایفاء کنیم.
سؤال: آن چیزی که در بودجه به عنوان تکلیف برای سازمان امور مالیاتی در بخش درآمد‌ها آمده است اگر کامل محقق شود چقدر می‌تواند به رفع ناترازی و رفع کسری کمک کند؟
سبحانیان: خیلی. یکی از ریشه‌های اصلی ما ۵ ناترازی در سطح کشور داریم یکی ناترازی بودجه است یکی ناترازی انرژی است یکی ناترازی صندوق‌های بازنشستگی است، مجموعه این ناترازی‌ها است که دامن زده است به این تورمی که الان در کشور ما است ما در حوزه کسری بودجه نقش مهمی می‌توانیم داشته باشیم البته عرض می‌کنم برای اینکه نقش بخواهد محقق شود الزامات و اقتضائاتی دارد ما نمی‌توانیم پایه‌های مالیاتی را گسترش ندهیم انتظار افزایش درآمد‌های مالیاتی را هم داشته باشیم. نمی‌توانیم معافیت‌های مالیاتی را ساماندهی نکنیم از آن طرف بگوییم باید تکیه منابع دولت بر مالیات باشد این الزامات و اقتضائات را حتماً باید ببینیم و یک بخش قابل توجهی از این مستحضرید ما به عنوان سازمان امور مالیاتی کشور مجری قوانین هستیم؛ لذا اگر قرار باشد که پایه‌های جدید مالیاتی شکل بگیرد اگر قرار است سهم درآمد‌های مالیاتی در بودجه افزایش پیدا کند از کانال اصلاح معافیت‌ها حتماً باید این اقدام در سطح حاکمیت به تصمیم برسیم و قوانین مرتبط با آن در مجلس شورای اسلامی تصویب شود که البته در دو سه سال گذشته اقدامات خوبی هم در این حوزه در مجلس شورای اسلامی اتفاق افتاده است.
سؤال: الان سهم درآمد‌های مالیاتی؟
سبحانیان: بیشتر از درآمد‌های نفتی شده است الان.
سؤال: سهم اش از تولید ناخالص داخلی چقدر است؟
سبحانیان: الان بر اساس اطلاعاتی که دارم، تقریباً ما حدود ۴ یا ۵ درصد ”جی دی پی“, تولید ناخالص داخلی ما مالیات است که البته این با ملاک‌ها و استاندارد‌های بین المللی فاصله دارد.
سؤال: با کشور‌های منطقه بخواهیم مقایسه کنیم الان رتبه ما کجا است؟
سبحانیان:یک مقدار مقایسه مشکل است علت این است که این عدد ۴ یا ۵ درصدی که عرض کردم، صرفاً مالیات است به جی دی پی درحالی که در بقیه کشور‌ها پرداختی که کارکنان یا بنگاه‌ها بابت شهرداری‌ها یا تأمین اجتماعی و عوارض‌ها پرداخت می‌کنند این در دل آن می‌آید. ما تقریباً چیزی در حدود ۷ یا ۸ درصد فاصله داریم حداقل با میانگین‌های بین المللی در این رابطه.
سؤال: یک هدفگذاری داریم که در پایان دولت سیزدهم این سهم به چند درصد برسد؟
سبحانیان:الان در پیش نویس برنامه هفتم توسعه این هدفگذاری شده است اگر اشتباه نکنم چیزی در حدود ۱۱ یا ۱۲ درصد این عدد ارتقاء پیدا کند البته من در دولت هم عرض کرده ام.
سؤال: خیلی بلندبالا است.
سبحانیان: بله، به نظر می‌رسد که هدفگذاری خیلی سختی است.
سؤال: منطقی اش چقدر باشد؟
سبحانیان:بستگی دارد که ما چگونه بخواهیم عمل کنیم.
سؤال: حالا به قول معروف در سهمی که داریم می‌رویم یک مقداری اصلاح شود شما فکر می‌کنید منطقی اش چقدر باشد درست است؟
سبحانیان:اجازه دهید من عدد ندهم، چون الان خیلی محاسبه دقیقی ندارم. ولی لازمه افزایش این نسبت این است که ما اجازه توسعه پایه‌های جدید را بدهیم. ما باید در کشورمان مالیات بر مجموع درآمد را احیاء کنیم یا ایجاد کنیم مالیات بر مجموع درآمد باز در این دولت در دولت سیزدهم تدوین شده است. ما در وزارت اقتصاد و دارایی این لایحه را تدوین کرده ایم و الان در دولت است و ان شاالله ظرف مدت یکی دو ماه آینده بتوانیم این را در دولت تصویب کنیم و به مجلس بدهیم. همه دنیا رفته است به سمت کاهش فشار بر اشخاص حقوقی شرکت‌ها و فشار مالیاتی یا بار بیشتر مالیاتی بر اشخاص حقیقی است مبنای این مدل چه است این است که من فارغ از اینکه چه کار یا شغلی دارم، ممکن است ۵ یا ۶ شغل داشته باشم همه این درآمد‌ها باید با همدیگر تجمیع شود حاکمیتی سطحی از معافیت را برای آحاد ملت حتی متناسب با بعد خانواده یعنی الان من اگر به طور فرض مثلاً ۱۰ میلیون تومان درآمدم باشد چه یک نفر باشم و چه پنج نفر عائله داشته باشم یک سطح معافیت دارم در حالی که این شاید خیلی ملاک عادلانه‌ای نباشد من باید متناسب با بعد خانوار بتوانم معافیت ام افزایش پیدا کند اگر دنبال سیاست‌های جمعیتی هستیم یکی از مؤلفه هایش همین است که فردی که سه بچه دارد با فردی که یک بچه دارد یا فردی که مجرد است معافیت هایش متفاوت باشد. این در مجموع درآمد محقق می‌شود یعنی افراد متناسب با بعد خانوارشان حاکمیت به آنها معافیت می‌دهد یک بخشی هم به آنها کسورات می‌دهد. بالاخره حاکمیت می‌پذیرد که یک بخشی از هزینه‌های درمانی، بهداشتی و آموزش اگر فردی مثلاً در خانوارش یک فرد کهنسالی دارد و فرد بیماری دارد این‌ها کسوراتی است که حاکمیت و دولت می‌پذیرد این‌ها کسر می‌شود معافیت ها، پس همه درآمد‌های من فارغ از اینکه من چه شغلی دارم این‌ها باید با هم تجمیع شود کسورات و معافیت‌ها از آن کسر شود تفاوت آن برود در پلکان‌های مالیاتی، هر کسی درآمد‌های بالاتری داشت مشمول نرخ‌های : بالاتر مالیاتی شود این قاعده‌ای است که در دنیا دارد اتفاق می‌افتد و اگر اتفاق بیفتد عدالت مالیاتی اینجا محقق می‌شود فرار مالیاتی جلویش گرفته می‌شود و درآمد‌های مالیاتی افزایش پیدا کند.
وی ادامه داد: یکی از مصادیق بی عدالتی در حوزه مالیاتی در کشور ما این است که برخی از مشاغل معاف هستند و برخی مشمول هستند. چرا یک معلم و یک پرستار باید مالیات پرداخت کند، ولی یک شغل دیگر نباید مالیات پرداخت کند. این‌ها مواردی از بی عدالتی مالیاتی است که ما در لایحه تدوین شده در دولت در یکسال ابتدای دولت سیزدهم این را تمهید کرده ایم و امیدواریم که بتوانیم تا انتهای این دولت این را به سرانجام برسانیم.
سؤال: به یکی از بحث‌های شیرین در مورد مالیات رسیدیم بحث تکمیل اظهارنامه ها، الان فرآیند تکمیل اظهارنامه‌ها در اشخاص حقیقی به چه صورت است و ارزیابی شما به چه صورت است؟
سبحانیان: همان طور که اشاره فرمودید خرداد، فصل ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات مشاغل و اصناف. اینجا با اجازه شما از همه همکاران خودم در سازمان امور مالیاتی کشور تشکر کنم، چون ماه خرداد و تیرماه خیلی پرمشغله است برای این عزیزان لذا بنده از همه بزرگوران تشکر می‌کنم بابت زحمت هایشان و کار بسیار مهمی دارند بالاخره الان بیش از آنکه درآمد‌های نفتی منابع دولت را تأمین کند، منابع مالیاتی است؛ لذا از این جهت بسیار شغل پرمخاطره و حساسی است که امیدواریم که با همت همه این عزیزان بتوانیم وظایف خودمان را به نحو شایسته‌ای انجام دهیم. ما در حوزه مالیات اصناف و مشاغل با دو رویکرد طبق قانون عمل می‌کنیم. قانونگذار در تبصره ماده صد قانون مالیات‌های مستقیم برای اینکه تکالیف مؤدیان به ویژه آن مشاغل و اصناف خرد، تسهیل شود و آنها بتوانند فعالیت‌های اقتصادی خودشان را انجام دهند، آمده این ظرفیت را دیده است که بدون الزام آنها به تسلیم اظهارنامه و صرفاً با بیان یک عدد مقطوع مالیاتی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور آنها بیایند با مراجعه به درگاه سازمان امور مالیاتی مالیات خودشان را مشاهده کنند و اگر قبول دارند آن را پرداخت کنند یا به صورت قسطی یا نقدی. ما با توجه به اینکه وظیفه خودمان می‌دانیم تسهیل گری در امر تولید وفعالان اقتصادی را اولویت خود ما این است که مردم را درگیر سازمان مالیاتی نکنیم. یعنی به ویژه آن کسانی که امکان استفاده از ظرفیت تبصره ماده صد را دارند که این امکان را هم قانون تعیین می‌کند یعنی قانونگذار در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ بیان کرده است که کسانی که فروش شان زیر ۶ میلیارد و ۷۲۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۱ بوده است می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند. یعنی بدون اینکه دفتر و اسناد و مدارک نگهداری کنند بیایند مالیات خودشان را به صورت مقطوع پرداخت کنند. ما تلاش و اولویت مان این است که از این مسیر کار را دنبال کنیم، استقبال خوبی هم شده است و توصیه ما هم این است که به جای اینکه مؤدیان ما درگیر سازمان امور مالیاتی کشور شوند که هم وقت خودشان گرفته شود وهم بالاخره ممکن است با چالش‌هایی در مسیر ارائه اظهارنامه آنها مواجه شوند بیایند و از این ظرفیت تبصره ماده صد استفاده کنند و مشوق‌هایی را هم گذاشته ایم که اگر کسب و کار بیایند و از مسیر تأیید فرم تبصره ماده صد مالیات خودشان را بخواهند پرداخت کنند این انگیزه و جذابیت بیشتری برایشان داشته باشد.
سؤال: قبل از اینکه مشوق‌ها را بگویید شما چطوری محاسبه می‌کنید؟
سبحانیان: سؤال بسیار مهمی است. ما بر مبنای اطلاعاتی که عرض کردم، نمی‌گویم ما امروز تمام اطلاعات را در اختیار داریم، ولی بیش از هر زمان دیگری اطلاعات خوبی را در دسترس داریم. به طور مشخص با توجه به ارتباط بسیار خوبی که با شبکه بانکی و بانک مرکزی الان داریم اطلاعاتی که از طریق درگاه‌های فروش فعالان اقتصادی به حساب آنها واریز می‌شود آنها در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دارد حساب‌های تجاری آنها بعضی از کسبه به هر دلیلی ممکن است که دستگاه پوزشان خراب شود یا اعلام کنند که خراب است. ما این اطلاعات را هم در اختیار داریم یعنی اگر کسی دستگاه پوزش را کنار بگذارد و شماره کارت بدهد برای واریز به حسابش، این اطلاعات را داریم یعنی بخشی از حساب‌ها که تجاری است یعنی خود فعال اقتصادی گفته است این حساب ما تجاری است که ما امروز بالغ بر حدود ۱۰ میلیون حساب تجاری را اگر اشتباه نکنم شناسایی کرده ایم که خود فعالان اقتصادی به ما معرفی کرده اند. برخی البته کتمان کرده اند یعنی حساب خودشان را حساب تجاری بیان نکرده اند البته استفاده تجاری با حساب‌ها می‌کنند ما به آنها هم اشراف داریم یعنی با الگوریتم‌های شناسایی که الان در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور است، آن حساب‌هایی که اسماً غیر تجاری است، ولی رسماً دارد تجارت می‌کند هم داریم و مجموعه این اطلاعاتی که در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور است با استفاده از آن درآمد یک سؤال: یعنی کسانی که از آن ۶ میلیارد بالاتر هستند؟سبحانیان: یک بخشی آنها هستند و یک بخشی هم کسانی که زیر ۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان هستند،ولی ما به مصالحی آنها را بارگذاری نکرده ایم. مثلاً فرض کنید یکی از آن مصالح این است که عدد‌های مالیاتی شان افزایش قابل توجهی نسبت به سال قبل پیدا کرده است. یک توضیحی عرض کنم، من در عرایض اولیه خودم خدمت شما گفتم که اگر ما بخواهیم این نظام سنتی و ناعادلانه را کنار بگذاریم، مسیری وجود ندارد مگر اینکه استفاده کنیم از داده ها، تکیه کنیم بر داده‌های سیستمی و محاسبات سیستمی. به این معنا که دیگر نباید این ادبیات رایج باشد که من پارسال اینقدر داده ام الان باید این قدر بدهم. اصلاً این ادبیات در نظام مالیاتی سنتی است. اگر من نظام مالیاتی سنتی را قبول دارم و می‌پذیرم و اقتضائات آن را قبول دارم که هیچ کس قبول ندارد، چون یک نظام مالیاتی ناعادلانه‌ای بود خود فعال اقتصادی به ما مراجعه می‌کنند می‌گویند من فروشم از مغازه بغلی ام کمتر است، ولی مالیات بیشتری دارم پرداخت می‌کنم. چرا، چون نظام مالیاتی سنتی است. عبور از این نظام تنها اتکای بر داده‌های متقن است که اتفاق خواهد افتاد. پس من اگر به داده‌ها تکیه کرده ام به داده‌های متقن و مبتنی بر آن مالیات را شناسایی کرده ام نمی‌توانم مورد نقد قرار بگیرم که آقا من سال گذشته این قدر مالیات پرداخت کرده ام چرا امسال شده است اینقدر، البته اگر این نقد وجود داشته باشد مسیرش باز است افراد می‌توانند مالیات شان را نپذیرند و بروند اظهارنامه بدهند. ولی اگر کسی بخواهد از فرم تبصره صد استفاده کند ما براساس داده‌های متقن و سیستمی محاسبه کرده ایم مالیات را و این استدلال مصنوعی نخواهد بود که، چون من سال گذشته یک میلیون تومان مالیات پرداخت کرده ام مثلاً امسال نباید ده میلیون تومان مالیات پرداخت کنم یا نباید پنج میلیون تومان مالیات پرداخت کنم، چرا ده میلیون تومان یا پنج میلیون تومان امسال محاسبه شده است، بر اساس داده‌های فروش خود افراد. باز تأکید می‌کنم، ممکن است این عدد مورد قبول شان نباشد هیچ اشکالی ندارد. ما کاملاً با گوش شنوا و با آغوش باز می‌پذیریم. این عزیزان این مسیر قانونی برایشان باز است که بروند تسلیم اظهارنامه کنند و ان شاالله آن ابهام یا سؤالاتی که دارند از آن مسیر حل خواهد شد؛ بنابراین ما اگر به دنبال رفتن به سمت نظام مالیاتی هوشمند و محاسبات سیستم مالیات هستیم اقتضائات آن را هم باید پایبند باشیم.
سؤال: مشوق‌های تبصره صد چه است؟
سبحانیان: مهمترین آن این است که من نسبت به انجام تکالیفم فارغ خواهم شد. بالاخره وقت فعال اقتصادی ما بسیار ارزشمند است. ما هر لحظه‌ای که فعال اقتصادی ما در بنگاه اقتصادی خودش دارد فعالیت می‌کند دارد اشتغال ایجاد می‌کند دارد کمک می‌کند و خدمات ارائه می‌دهد و کالا تولید می‌کند برای ما ارزشمند باید باشد؛ لذا نباید وقت او را صرف ادارات مالیاتی خودمان کنیم. مهمترین مزیت این است که او از انجام و ارائه تکالیف و تجمیع مستندات و اسناد و مدارک فارغ خواهد شد. این مزیت هم مزیت بسیار بزرگی است. در عین حال ما تلاش کرده ایم به لحاظ محاسباتی هم مزیت‌هایی را قائل شویم یعنی اگر برای کل نظام مالیاتی و نظام اقتصادی کشور استفاده از این ظرفیت ترجیح دارد یا مرجّع است نسبت به تسلیم اظهارنامه پس من باید یک انگیزه‌هایی را برای این مسیر بگذارم. ضمن اینکه این تکالیف شان تسهیل شده است در حوزه محاسبات هم ما تلاش کرده ایم که مزیت‌هایی را ایجاد کنیم یعنی اگر فردی فعال اقتصادی بیاید و از این مسیر عمل کند و فرم تبصره صد را بپذیرد مالیاتی که پرداخت خواهد کرد کمتر خواهد بود نسبت به زمانی که اظهارنامه تسلیم کند.
سؤال: آخرین وضعیت اجرای سامانه مؤدیان را بفرمایید الان در چه وضعیتی است؟
سبحانیان: اگر اجازه دهید من یک نکته‌ای را درباره تبصره صد اشاره کنم، ما تا به امروز که با همکاری بسیار خوبی که با مجموعه اصناف و مشاغل در سراسر کشور شکل گرفته است عرض کردم تقریباً بالغ بر ۱ میلیون و ۵۰۰ هزارتا فرم تبصره صد تکمیل شده است و مالیات خودشان را مقطوع پرداخت کرده اند. من یک آماری بدهم از میزان مالیات پرداخت شده در رابطه با تبصره صد تا الان، از کل ۸ میلیون و ۱۵۰ هزار تا پرونده‌ای که پرونده اصناف و مشاغل است، که این‌ها می‌توانند مشمول تبصره ماده صد بشوند تقریباً بیش از ۵۰ درصد حدود ۴ میلیون و ۱۲۰ یا ۱۳۰ هزار پرونده مالیات شان صفر مطلق است.
سؤال: کار نکرده اند یا معاف بوده اند؟
سبحانیان: نه، کار کرده اند، ولی با همان قاعده‌ای که عرض کردم مالیات را در آن قسمت معافیت قرار گرفت و ما مالیات شان را نگرفتیم.: یکی از مصادیق عدالت مالیاتی که با افتخار هم ما اعلام می‌کنیم همین است بیش از ۵۰ درصد البته از یک جهت ما ناراحت می‌شویم به جهت اینکه کسب و کار‌ها آنقدر رونق نداشته است که این افراد مشمول مالیات شوند، ولی از طرفی با افتخار اعلامم می‌کنیم که اگر فعال اقتصادی مالیات اش براساس محاسبات خود ما صفر شود ما سر این می‌ایستیم و با افتخار مالیات صفر را به او اعلام کرده ایم.
سؤال: اگر اعتراض کنند چه؟سبحانیان: ما می‌پذیریم.
سؤال: کسی هست اعتراض کند؟
سبحانیان: بعید می‌دانم البته این امکان وجود دارد، چون بالاخره ممکن است اطلاعاتی در آینده به دست ما برسد به هر طریقی که مشخص شود فردی کتمان کرده است و او جرائم خاص خودش را در قانون دارد؛ لذا یک گزینه‌ای وجود دارد که اگر ما روش ابرازی فردی را مثلاً ۱ میلیارد در سال تشخیص دادیم او بیاید و بگوید ۱ میلیارد نبوده است و ۱ میلیارد و ۲۰۰ بوده است برای اینکه بعداً اگر مشخص شد مشمول جرائم نشود این امکان وجود دارد، ولی عرضم این است که ما در رابطه با عدالت مالیاتی با افتخار اعلام می‌کنیم که ما برای بیش از ۵۰ درصد مشاغل و اصناف مالیات صفر را تشخیص داده ایم و به آنها اعلام کرده ایم. حدود بیش از ۵۱ یا ۵۲ درصد بین مالیات صفر تا ۵ میلیون تومان در سال یعنی از ۵۰۰ هزار تومان تا ۵ میلیون تومان که می‌تواند مشتمل بر همه این ارقام باشد. تقریباً ۱ میلیون و ۵۸۰ هزارتا پرونده حدود ۲۰ درصد از مشمولین تبصره افتاده اند بین صفر تا ۵ میلیون تومان. بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان ۹ درصد بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان ۴ و نیم درصد و بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان ۸ درصد یعنی تقریباً ۹۲ یا ۹۳ درصد از مشاغل و اصناف ما کل مالیاتی که برای یکسال پرداخت می‌کنند زیر ۳۰ میلیون تومان است و صرفاً حدود ۷ درصد از مشاغل و اصناف ما مالیات بالای ۳۰ میلیون تومان برای یکسال پرداخت می‌کنند این نشان می‌دهد که ما در زمینه مالیات ستانی از اصناف ضمن اینکه رعایت اصل عدالت را داریم و بر این باور هستیم که هیچ فشار مضاعفی نباید بر اصناف و مشاغل ما بیاید، در عین حال تلاش داریم می‌کنیم که با گفتگویی که با اصناف و مشاغل محترم داریم می‌کنیم کمک کنیم که آنها تکالیف خودشان را به نحو شایسته تری انجام دهند. یک نکته عرض کنم، این را من در همین یک ماه و نیم گذشته‌ای که توفیق پیدا کرده ام در سازمان امور مالیاتی کشور، شاید بیش از ده جلسه با بازاریان، کسبه، فعالین اقتصادی در حوزه اصناف و مشاغل گذاشته ام. چه در اتحادیه‌های مختلف در اصناف مختلف جلسات بسیار خوبی شاید در یک زمانی به این اندازه به اذعان خود آقایان ما این ارتباط را نداشتیم و این آرامشی که الان ما مواجه هستیم شاید خروجی این تعامل مثبتی بوده است که بین ما و آنها وجود داشته است و ان شاالله ارتقاء پیدا کند. در این جلسات ما به آنها عرض کرده ایم که ظرفیت مالیات ستانی از مشاغل و اصناف بالاتر است. ما تقریباً ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشورمان بالغ بر ۳۰ درصد بر دوش زحمت کشان عزیزمان در حوزه مشاغل و اصناف است. طبیعتاً انتظار می‌رود که در همین حدود هم مالیات ستانی از این حوزه صورت بگیرد در حالی که حدود ۵ درصد مالیات کل کشور دارد از این محل انجام می‌شود البته این را قائل بر این هستیم که باید با گفتگو و تفاهم با ایجاد اعتماد بین سازمان امور مالیاتی کشور و جامعه اصناف و مشاغل بتوانیم این مسیر را با یک شیب مناسبی طی کنیم که امیدواریم که همه عزیزان به ویژه عزیزانی که مسئولیت دارند در این حوزه در جامعه اصناف و مشاغل کمک کنند که آن امر محقق شود.
سؤال: چه نقشی می‌تواند در اجرای عدالت مالیاتی داشته باشد سامانه مؤدیان؟
سبحانیان: سامانه مؤدیان شاه کلید همان گذر از نظام سنتی به نظام مالیات ستانی هوشمند است. ما اگر بخواهیم برویم به سمت کاهش تشخیص‌های سلیقه‌ای باید برویم به سمت مکانیزم‌هایی که برآورد‌های سیستمی بتواند جایگزین برخورد‌های سلیقه‌ای شود. سامانه مؤدیان اصلاً منطق اش و فلسفه ایجادش همین بود که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید قانونی بسیار مترقی است و بسیار پیچیدگی‌ها دارد. من خودم دخیل بوده ام در تدوین این قانون در زمانی که در مجلس داشت تصویب می‌شد واقعیت این است که این قانون پیچیدگی‌های بسیار زیادی دارد مهلتی که برایش تعیین شده بود به نظر من می‌گویم من خودم نقش داشته ام در این موضوع، به نظر من مهلت زمانی کافی نبود. البته گاهی وقت‌ها شما قانونی را می‌نویسید و گاهی وقت‌ها در عمل و در اجرا با چالش‌ها و موانع آن مواجه می‌شوید اشکالی هم ندارید کما اینکه در یکی دو سال گذشته با درایتی که خود مجلس شورای اسلامی داشت این زمان تمدید شد.الان بالاترین سطح اراده هم در وزارتخانه و هم در سازمان وجود دارد برای تکمیل این کار و تا جای بسیار خوبی هم پیش رفت یعنی بسیاری از نواقصی که در گذشته در این موضوع وجود داشت و چالش‌هایی را ایجاد کرده بود را ما امروز با آن مواجه نیستیم و ان شاالله در آینده هم این مسائل بسیار کمتر خواهد شد پس نقش بسیار زیادی را در حوزه مالیات ستانی عادلانه خواهد شد و جلوگیری از فرار مالیاتی. در نظام سنتی بار اثبات ادعا بر دوش مؤدی بود. یعنی ما در حوزه نظام مالیاتی یک عددی را برای شما به عنوان درآمد یا مالیات شناسایی می‌کردیم شما باید اثبات می‌کردید که این عدد غلط است. در منطق سامانه مؤدیان بار اثبات به دوش سازمان افتاد. یعنی آنچه اگر مؤدی بیاید در سامانه مؤدیان تکالیف اش را انجام دهد و صورتحسابش را صادر کند سازمان امور مالیاتی کشور صرفاً منطبق بر آن صورتحساب‌های صادره در سامانه مؤدیان مالیات را محاسبه و به او اعلام کند اگر ادعای دیگری دارد او باید بیاید اثبات کند که فعالیت دیگری داشته اید و من رفته ام و شناسایی کرده ام مثلاً باید مالیات بیشتری پرداخت کنید؛ لذا این تغییر جدی است که بتواند تعهد جدی را در نظام مالیات ستانی کشور ایجاد کند و البته اجرای آن هم خود منطقش باید تبیین شود ما نباید در اجرای قوانین خوب مان هم تعجیل کنیم. البته قبلاً متأسفانه به دلیل تعللی که وجود داشت در گذشته این قانون آن طوری که باید و شاید مسیرش پیش نرفت، ولی در دولت سیزدهم با یک شتاب بیشتری این کار جلو رفته است.
سؤال: آخرین وضعیت؟
سبحانیان: شما الان گزارش‌هایی که در گذشته پخش کرده اید بینندگان دیدند می‌توانند بعداً در گزارش‌های بعدی شما آمار‌ها را مقایسه کنید. همه آمار‌ها رو به افزایش است ما الان تقریباً روزی ۷۰۰ یا ۸۰۰ شرکت می‌آیند اضافه می‌شوند به سامانه مؤدیان برای صدور صورتحساب. تعداد صورتحساب‌هایی که تا به امروز در سامانه مؤدیان صادر شده است بالغ بر ۲۳۴ میلیون صورتحساب است. تعداد مؤدی صادرکننده صورتحساب بالغ بر ۲۲ هزار شرکت است؛ که عرض می‌کنم در گزارش‌های شما اعداد ۱۶ یا ۱۷ هزار تا بیان شد. برای خیلی وقت پیش هم نبود این گزارش. مبلغ صورتحساب‌هایی که صادر شده است در سامانه مؤدیان حدود ۳ هزار هزار میلیارد تومان است. مبلغ صورتحساب‌هایی بوده است که صادر شده است و مالیات و عوارض فروش ابرازی که از این کانال شناسایی شده است حدود ۱۹۶ هزار هزار میلیارد تومان است عدد‌های بسیار بالایی است بنابراین سامانه مؤدیان الان به یک بلوغ نسبی رسیده است. تعداد شرکت‌های بورسی که الان آمده اند و در سامانه مؤدیان دارند صورحساب صادر می‌کنند ۴۳۸ شرکت است شرکت‌های دولتی ۶۳ شرکت و سایر شرکت‌ها حدود ۲۲ هزار و ۱۸۲ شرکت است که البته ما داریم دوره بلوغ را سپری می‌کنیم و حتماً کار به انتها نرسیده است. سامانه مؤدیان آنقدر پروژه تحولی بزرگی برای کشور است که ما اجازه دهیم این فرآیند بلوغش انجام شود خود این استقرارش هم باز نیازمند همراهی بخش خصوصی است. یعنی یکی از مطالبات جدی که بخش خصوصی از ما دارد و به حق هم هست و ما در این موضوع برنامه‌های ویژه‌ای داریم که با بخش خصوصی و با همراه خود او این مسیر را دنبال کنیم آموزش استفاده از این ابزار است. ما نباید صرفاً با بالا آوردن یک سامانه بگوییم آقایان مؤدیان بیا و تکالیف را انجام بده. حتماً باید آموزش داده شود و این یکی از مسائلی است که در برنامه‌های ما وجود دارد.
سؤال: اگر شرکت‌هایی نیایند با آنها برخورد می‌شود؟
سبحانیان: بله، ما الان اولین انتظار از شرکت‌های دولتی است ما جلسه اخیری هم که در خدمت معاون اول رئیس جمهور بوده ایم ایشان هم تأکید کردند بر اینکه حتماً شرکت‌های دولتی یکی از مصوبات شورای اقتصاد بود که وزرایی که شرکت‌هایی ذیل آنها فعالیت می‌کنند مکلف هستند که به سرعت تکلیف کنند که شرکت‌های دولتی باید بیایند و صورتحساب هایشان را آنجا صادر کنند ضمانت اجرایی خوب و قوی هم و جرائم سنگینی هم برای شرکت‌هایی که به این سامانه نپیوندند در قانون دیده شده است که امیدواریم فرآیند ورود شرکت‌ها فرآیند به نظر من با سرعتی است یعنی ما روزی ۷۰۰ یا ۸۰۰ شرکت دارند می‌پیوندند به سامانه مؤدیان.
سؤال: پیش بینی تان این است که چه زمانی کامل شود؟
سبحانیان: من الان پیش بینی ندارم، چون خیلی برمی گردد به اینکه چه در حوزه شرکت‌های دولتی چه در حوزه شرکت‌های بورسی این با چه شیبی مردم بیایند و بپیوندند ما البته عرض می‌کنیم با توجه به اینکه این یک فرآیند تحولی شگرفی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند با مذاکراتی که با مجلس شورای اسلامی داشته ایم برای تسهیل در تکالیف مؤدیان و تدریج ورود مؤدیان به این سامانه یک لایحه‌ای را تقدیم مجلس کرده ایم و ان شاالله اگر که آن لایحه به تصویب برسد شاهد یکسری تسهیلات و مواردی هستیم که بخش خصوصی و فعالان اقتصادی می‌توانند تدریجی بیایند و تکالیف خودشان را در این حوزه انجام دهند با توجه به ابعاد بسیار پیچیده و گسترده‌ای که در این حوزه وجود دارد اجرای کامل آن به نظر من شاید تا دو سه سال دیگر محقق شود. ولی الان بخش قابل توجهی از پروژه سامانه مؤدیان دارد اتفاق می‌افتد و مالیات و عوارض فروش ابرازی که در این حوزه دارد اتفاق می‌افتد بالغ بر ۱۹۶ هزار میلیارد تومان است بنابراین این پروژه با توجه به ابعاد و گستردگی اش برای رسیدن به نقطه صد به نظر من باید تلاش خیلی زیادی کنیم، ولی الان این پروژه به یک بلوغ نسبی خوبی رسیده است.
سؤال: بحث شناسه کالا‌ها در این سامانه مطرح است که به چه شکلی عمل خواهد شد و یکی هم بحث کارتخوان‌ها که به عنوان پایانه فروشگاهی شناخته می‌شود.؟
سبحانیان: این لایحه‌ای که ما به مجلس تقدیم کرده ایم یکی از بحث هایش همین است یعنی ما برای اینکه تسهیل کنیم تکالیف مؤدیان را به ویژه آن‌هایی که در حلقه آخر هستند و دارند با مردم مواجهه دارند و به آنها کالا می‌فروشند یعنی به مصرف کننده نهایی دارند کالا را می‌فروشند ما تدبیر کرده ایم که خود این دستگاه‌های پوز بشود پایانه فروشگاهی آنها. یعنی آنها دیگر پایانه مجزایی را برای صدور صورتحساب ملزم نباشند استفاده کنند این اگر مصوب شود در مجلس یک تسهیل خیلی خوبی را در امر اجرای قانون سامانه مؤدیان و پایانه فروشگاهی انجام می‌دهد. در خصوص شناسه کالا که سؤال فرمودید، سامانه مؤدیان به گونه‌ای طراحی شده است که هم شناسه عمومی و هم شناسه اختصاصی را بتواند مورد قبولش باشد و مورد استفاده قرار بگیرد از طرف فعالین اقتصادی. مستحضرید که موضوع شناسه چه عمومی و چه اختصاصی موضوعی است که ما در ارتباط با وزارت محترم صمت داریم دنبال می‌کنیم جلسه که اخیراً داشتیم با همکاران عزیزمان در وزارت محترم صمت بنا شد ظرف یک هفته آنها سایر شناسه‌هایی که هنوز به دست ما نرسیده است در حوزه کالا‌ها چه شناسه عمومی و چه شناسه اختصاصی را دراختیار ما قرار دهند تا ما بتوانیم چتر بزرگ‌تر و گستره بزرگ تری از کالا‌ها را شناسه را به آنها اختصاص دهیم.
سؤال: کارتخوان‌ها چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
سبحانیان: این منوط به مصوب شدن آن لایحه ما است که در مجلس است این لایحه ما تقریباً به صورت دوفوریتی در سال گذشته تقدیم مجلس شد به جهت تعدد لوایح دوفوریتی که در مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است هنوز متأسفانه به تصویب نرسیده است ان شاالله با حمایتی که ریاست مجلس هم دارند بخصوص ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس امیدواریم در اسرع وقت این قانون به تصویب برسد و ما بتوانیم این کار را انجام دهیم.
سؤال: خیلی از بحث‌های ما ماند. فرار مالیاتی و…؟
سبحانیان: فرار مالیاتی را اگر اجازه دهید ما در اخذ مالیات بر خانه خالی اراده جدی داریم.
سؤال: الان آمار حضور ذهن دارید چقدر است؟
سبحانیان: تقریباً بر اساس آخرین اطلاعاتی که به ما داده شده است ۳۰۰ هزار واحد مسکونی خالی برای سال ۱۴۰۰ به ما ارائه شده است ۳۳ هزار برگه مطالبه صادر شده است که برای ۶۶ هزار واحد مسکونی خالی است. این ۶۶ هزارتا برای مالکینی بوده است که ۲ واحد به بالا داشته اند و ارزش آنها حدود ۱ و ۴ دهم همت، ۱۴۰۰ میلیارد تومان و برای کسانی که یک واحد مسکونی خالی هم داشته اند وزارت مسکن پیامک ارسال کرده است آنها یا باید بیایند اطلاعات شان را اگر لازم است اصلاح کنند اگر این اتفاق نیفتد ما برای آنها هم مالیات خانه خالی را محاسبه و به آنها اعلام خواهیم کرد. پس در حوزه خانه‌های لوکس و … اراده ما جدی است برای انجام آن. در حوزه فرار یکی از محور‌های اصلی ما است که جزء تکالیف خودمان می‌دانیم با داده‌های مختلف اقتصادی کشور انجام می‌دهیم امیدواریم که طیف بزرگی از فرار‌ها را شناسایی کنیم. چند مصداق عرض کنم، مثلاً فهرستی که کارگاه دارند به تأمین اجتماعی به عنوان حقوق پرداخت می‌کنند یک فاصله معنی داری با لیستی که دارند به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه می‌دهند دارد این نشان دهنده فرار مالیاتی است. یا بنگاه‌هایی که دارند از برق صنعتی استفاده می‌کنند و یک ریال مالیات نمی‌دهند پرونده ندارند. ما با تقاطع گیری که داریم انجام می‌دهیم شناسایی فرار مالیاتی انجام می‌شود